به شرح آسک از کتاب جغرافیای تاریخی خوزستان از سید محمد علی امام شوشتری توجه کنید .
شهر آسک که به جنگ خوارج و دوشاب ممتاز و داشتن آتشفشان معروف است در نزدیکی های بلوک زیدون بوده . اصطخری می گوید : « آسک قریه ایست که مسجد جامعی ندارد و در اطراف آن نخلستان بسیار است و در انجا واقعه ازراقه اتفاق افتاده است که گویند چهل نفر از خوارج ، دو هزار نفر از لشکر بصره را بکشتند و دوشاب ارجانی که بافاق حمل می شود از آنجاست . »
یاقوت حموی در صفحه 51 جلد یک می نویسد : « آسک از نواحی خوزستان نزدیک به ارجان میانه آن و رامهرمز و بین آن شهر و ارجان 2 روز راه است و بین آن و دورق ( شادگان امروزی ) هم دو روز است و آن شهری است دارای نخلستان ها و آب ها و در آن ایوانی بلند است و در دشتی بلند بر روی چشمه و در مقابل آن قبری بلند است که ارتفاع ان به صد ذراع می رسد و آن را قباد پدر انوشیروان ساخته و در خارج آن قبر گروهی از مسلمانان است که در ایام فتح شهید شده اند و در ان بقعه آثار پرده هاست . »
سد آسک هم که امروزه بر رودخانه زهره زده شده است و بالاتر از روستا های سویره و کنار مشراگه به همین دلیل آسک نامگذاری شده است چون زمانی این مناطق احتمالاً جزئی از آسک بوده اند .
صحیح ترین آدرس و توصیف آسک یا همان کلات را در کتاب هندیجان تمدنی خفته در خاک از غلامرضا درویشی دیدم . با کمی اصلاح چنین می نویسد و احتمال بسیار زیاد همین شهر آسک است : « آسک شهری باستانی در شمال شرقی شهرستان هندیجان کنونی ( جنوب شرقی دهملا – دقیقا روبروی روستای چم تنگ فعلی باید به سمت کوه رفت و نوک بلند کوه آن که هنوز آثار ایوان و حوضی خشتی روی آن معلوم است از روی جاده آسفالت کنار روستای چم تنگ معلوم است ) خرابه ها و آثار مانده در شهرک آسک هنوز باقی است . برای ورود به این شهر باستانی دو راه وجو دارد یکی از طریق غرب آن و رفتن روی لوله های گازی که از زیدون می آید و دیگری از طریق جاده شرکت نفت و رفتن تا پای کوه ( منظور از کنار روستای چم تنگ است ) . شهر آسک که زمانی قلعه فرزندان اباکالیجار و زمانی دیلیمان بر آن حکومت داشتند دارای پله های مدور می باشد که این پله ها با سنگ گلال ( سنگ دریا ) درست شده اند و برای محکم کاری قیر میان آنها به کار رفته است . هنگامی که به آخرین نقطه پله ها برسیم وارد محیطی باز می شویم . روبروی ما قلعه ای است با خشت های قرمز رنگ و در آن کوزه های فراوان یافت می شود . دور قلعه حصار آجری است که همچنان پابرجاست و جای سکوئی در آنجا هویدا است که به نظر جای پرچم است یا شیپورزن در آنجا می ایستاده است دو سنگ آسک ( آسیاب گندم ) به قطرهای 5/2 متر در شرق آن نیز دیده می شد . پائین دره در کناره نهر یا چشمه که اکثر مورخان از آن نام می برند درخت کناری نیز به چشم می خورد و دو سنگ مستطیل مکعب که به نظر می رسد برای سد کردن جلوی آب در مواقع مختلف استفاده می شده است ،وجود دارد . »
جالب است بدانید این محل در بین اهالی روستاهای اطرافش به کلات معروف است که آتش روی آن همواره پیدا بوده است . از افراد مسن روستای دهملا شنیدم که می گفتند : « در قدیم وقتی به رودخانه دهملا می رفتیم نوک کوه کلات از دهملا معلوم بوده و آتش نفت روی آن پیدا بوده و افسانه های بر وجود اژدهایی در آن بر زبان ها بوده است . »
دهملا یا همان هندیجان قدیم نیز نقطه مهم و مرکزی در تمام رفت و آمد های شهر هایی مثل ارجان در شمال غرب ، ریشهر در جنوب غرب و آسک در جنوب شرقی و دورق در جنوب غرب بوده و این خود بر رونق این منطقه می افزوده است . و بی دلیل نبوده که اگر امکانات زیادی برای مسافران و رهگذران داشته است و هنوز آثار باستانی بسیاری در آن کشف می شود که چنانکه بنده بعضی از کوزه های آن را برای شناسایی به میراث فرهنگی بردم مربوط به دوره اشکانیان و حکومت ملوک الطایفی عیلامیان در 2200 سال پیش است .
سنگ زیر آسیاب
جالب است بدانید این محل در بین اهالی روستاهای اطرافش به کلات معروف است که آتش روی آن همواره پیدا بوده مثلا مادرم می گفتم در قدیم وقتی به رودخانه دهملا می رفتیم نوک کوه کلات از دهملا معلوم بوده و آتش نفت روی آن پیدا بوده و افسانه های بر وجود اژدهایی در آن بر زبان ها بوده .
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
